درس چهل و چهارم: مصدر اصلی

نکات محتوایی

1- در تعریف اسم مشتق، برخی کتب رویکرد معنایی دارند مثل این کتاب و صرف ساده. برخی رویکرد منشأ اشتقاق دارند که اگر از مصدر یا فعل گرفته شده، مشتق است مثل برخی معاجم جدید

🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸

2- برای درس مصدر کتاب مصادر الافعال الثلاثیه فی اللغه العربیه کتاب خوبی است که می توان از اینجا دانلود نمود- المستقصی ص389 به بعد هم مناسب است

🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸

3- برخی مصادر ناقص واوی بر وزن فِعاله، قلب به یاء شده مثل شکایه و رضایه و جبایه. علت در المحکم و نیز المخصص ابن سیده چنین آمده: السيرافىّ: إنما قُلِبت واوه ياء لأن أكثر مصادر فِعالة من‏ المعتلّ‏ إنما هو من قسم الياء نحو الجِرَاية و الوِلاية و الوِصاية، فحمِلت‏ الشِّكاية عليه لقلَّة ذلك فى الواو.

🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸

4- اوزان غالبی ذکر شده برای مصادر مجرد، در غیر آن موارد نیز کاربرد دارد مثلا وزن فُعول برای لزِم متعدی و جحَد متعدی به کار رفته: لزوم و جحود.

🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸

5- علت عدم اعلال در مصدر بر وزن فَعَلان آن است که فتحه های این وزن جهت دلالت بر معنای اضطراب و … هستند

🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸

6- اسم مصدر در کتب لغت با تعبیر “الاسم منه” یا “و الاسم” قابل جستجو است.

🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸

7- نظر کتاب سلسبیل ص 351 به بعد و صرف ساده در پاورقی اسم مصدر ص213 در جواب به آن، دیده شود.

🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸

8- به نظر می‌رسد که با کنار گذاشتن مصدر میمی از اقسام اسم مصدر، سایر تعاریف، خلط مصداق با مفهوم کرده‌اند و به برخی مصادیق اسم مصدر ناظر بوده‌اند؛ یعنی:

الف. تعریف امثال نحو وافی و شرح تصریح که اسم مصدر را آن دسته از مصادر افعال مزید دانسته‌اند که تعداد حروف آنها کمتر از تعداد حروف خود فعل است، هرچند بر امثال غیبة و غُسل و وضوء و… منطبق است اما شامل امثال جُرم نمی‌شود.

ب. تعریف امثال مرحوم رضی که آن را اسم عین (به معنای ما یُفعَل) که اکنون در معنای مصدری به کار رفته نیز شامل تمام موارد نمی شود. البته در درس اسم مفعول، در بخش کلمات به معنای مفعول، دسته سوم، باید این تذکر را داد که آن اسمها گاهی کاربرد اسم مصدری پیدا می کنند مانند ثواب و کلام و عطاء

لذا مختار صرف ساده ترجیح داده می شود. البته با مراجعه به متن کتابهایی که در پاورقی صرف ساده از آنها آدرس داده، نکات کاملتری دستگیر می شود فراجع. البته آدرس شرح مفصل براساس نسخه 10 جلدی: ج5 ص110 است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *