نکات محتوایی
1- برای معنای طلب و اقسام آن، مطلبی از استاد شهریاری آمده است، برای مشاهده اینجا را کلیک نمایید
🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸
2- تحلیل جالب ابن جنی از ارتباط بین لفظ استفعل و معنای طلب را در خصائص ج1 ص506 ببینید (از اول مبحث در ص505 ملاحظه شود)
🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸
3- درباره معنای دوم (مفعول را دارای صفتی…) استاد بوغیری مطلبی پیرامون چاپ سال 96 مرقوم فرموده‌اند که با توجه به تحقیق ایشان، عبارت در چاپ 97 اصلاح شد. برای مشاهده مطلب ایشان اینجا کلیک کنید
🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸
4- معنای تحول شبیه استحاله در فقه است برخلاف معنای صیرورت فتدبر.
🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸🔸 🔸
5- مثال دوم در معنای تحول (استأسد) از قبیل تحول مجازی است نه حقیقی.
با سلام
به نظر می آید فرقی در معنای تحول(باب استفعال) و صیرورت(باب تفعّل) نیست و هر دو یک حقیقت را دارا هستند و لذا معنای «استحجر» و «تحجّر» یکسان است و معنای آن «سنگ شد» است. البته بنا به اغراض گوینده و فاعل آن، می تواند این استعمال مجازی باشد که در این صورت ترجمه آن به صورت «همانند سنگ (سخت) شد» می شود.
در کتب لغت نیز اختلاف تعابیر گویای اتحاد صیرورت و تحول است، فقط برخی لغویین معنای حقیقی و برخی دیگر معنای مجازی را مدّ نظر قرار داده اند:
تاج العروس من جواهر القاموس؛ ج6، ص: 250: اسْتَحْجَر الطِّينُ و تَحَجَّرَ: صَلُبَ كالحَجَرِ.
مفردات ألفاظ القرآن؛ ص: 221: و تَحَجَّرَ كذا: تصلّب و صار كالأحجار
المصباح المنير في غريب الشرح الكبير للرافعي؛ ج2، ص: 122: (اسْتَحْجَرَ) الطِّينُ صَارَ صُلْباً كَالْحَجَرِ
لسان العرب؛ ج4، ص: 166: اسْتَحْجَرَ الطينُ: صار حَجَراً
تاج العروس من جواهر القاموس؛ ج6، ص: 250: اسْتَحْجَرَ الطِّين: صار حَجَراً
جمع بین اختلاف فوق را مرحوم رضی بیان نموده است که برای استحجر معنای حقیقی و مجازی در نظر گرفته است:
شرح شافية ابن الحاجب / ج1 / 111 : و يكون للتحول إلى الشىء حقيقة، نحو استحجر الطين: أى صار حجرا حقيقة، أو مجازا: أى صار كالحجر فى الصلابة، و إن البغاث بأرضنا يستنسر أى: يصير كالنسر فى القوة، و البغاث- مثلث الفاء- ضعاف الطير
و شاهد اقوی بر عدم فرق معنای صیرورت و تحول، عطف کردن این دو توسط امیل یعقوب در کتاب المعجم المفصل است:
المعجم المفصل في علم الصرف / 319 : التحوّل أو الصيرورة، نحو: «استحجر الطّين» (صار حجرا)، و «استأسد زيد» (صار كالأسد).
* البته این بحث نیاز به تحقیق بیشتر دارد
سلام
لطفا اصلاح شود:
2- تحلیل جالب ابن جنی از ارتباط بین لفظ استفعل و معنای طلب را در خصائص ج۱ ص۵۰۶ ببینید (از اول مبحث در ص۵۰۵ ملاحظه شود)
در حالیکه
کتاب الخصائص
المؤلف: أبو الفتح عثمان بن جني الموصلي (المتوفى: 392هـ)
الناشر: الهيئة المصرية العامة للكتاب
الطبعة: الرابعة
عدد الأجزاء: 3
[ترقيم الكتاب موافق للمطبوع وهو مذيل بالحواشي]
که در کتابخانه مدرسه فقاهت موجود است، مطلب گفته شده در ج2، 155 و 156 است.
یا علی
با سلام
ضمن عرض تشکر، آدرس مذکور در نکات محتوایی بر اساس چاپ موجود در نرم افزار «قواعد ادبیات عرب» موسسه نور است.